Krym

Ważnym elementem romantycznej edukacji były egzotyczne podróże. Dla mieszkańców Rosji, w tym Polaków mieszkających na terenach wcielonych po III rozbiorze do tego kraju, właśnie podróż na Krym nad Morzem Czarnym stanowić mogła namiastkę orientalnych wojaży. Półwysep Krymski, przyłączony do Rosji przez carycę Katarzynę w 1783 roku, zamieszkiwany był w czasach Mickiewicza jeszcze głównie przez Tatarów, różniących się znacznie kulturą – charakterystyczną architekturą, wyznaniem (islam), zwyczajami, ubiorem. Jako pierwszy z romantycznych twórców zwiedził Krym rosyjski romantyk, Aleksander Puszkin. Potem bywało tam także wielu Polaków, lecz najsłynniejszą literacko podróż odbył w roku 1825 Adam Mickiewicz.

Masyw Czatyrdahu

Minarety krymskie

Poeta, zesłany po procesie Filomatów i Filaretów w głąb Rosji, mógł się jednak poruszać po Imperium (bez możliwości powrotu na ojczyste tereny). Gdy mieszkał w malowniczej Odessie, nadarzyła się okazja, by odbyć wycieczkę na Krym… „Ale widziałem Krym! – pisał potem o swej podróży do Joachima Lelewela – Przetrzymałem tęgą burzę morską i byłem jednym z kilku zdrowych, którzy zachowali dość siły i przytomności, aby napatrzeć się do woli temu ciekawemu widowisku. Deptałem chmury na Czatyrdahu (…). Spałem na sofach Girajów i w laurowym gaiku w szachy grałem z klucznikiem nieboszczyka Chana. Widziałem Wschód w miniaturze (…)”. Krym właśnie jako „Wschód w miniaturze” zachwycił poetę, który widział i krymskie góry, i rozległy step, odbył przejażdżkę po Morzu Czarnym, zwiedził m.in. Bakczysaraj (siedzibę chanów tatarskich), Bałakławę, Bajdary, Ałusztę, mieszkał kilka dni w tatarskiej osadzie. Owocem niezwykłej wyprawy są Sonety krymskie – poemat podróżniczo-opisowy nasycony odmiennymi, egzotycznymi realiami krajobrazu i kultury, oddawanymi także za pomocą orientalnego słownika, a widzianymi przez „innego” mieszkańca Europy.